|
|
 |
|
|
|
|
|
|
| Detalji |
| Projekt: |
Reprezentacionalizam i kognitivna stanja |
| Voditelj: |
Josip Talanga |
| Ustanova: |
Institut za filozofiju, Zagreb |
| Sažetak: |
Neki suvremeni filozofi smatraju da kartezijanski reprezentacionalizam treba odbaciti (Rorty) ili obnoviti vrstom naivnoga realizma (Putnam). Taj stav pretpostavlja pogrešno tumačenje početaka novovjekovne filozofije i njezina odnosa spram aristotelovske tradicije. Reprezentacionalizam polazi od toga da su vanjski predmeti dostupni samo putem objekata u umu. Za Descartesa je sigurno – a to pokazuju najnovija istraživanja – da ideje ne shvaća kao mentalne objekte, nego kao intencionalne radnje čiji sadržaj odnosno čiju strukturu čine ideje. Um izravno promišlja vanjske predmete onako kako su prisutne (reprezentirane) u idejama kao intencionalnim radnjama. Vanjski predmet je pomoću ideja direktno dostupan umu. Skolastika tvrdi da spoznaju shvaća kao pasivni proces prihvaćanja formi, a kartezijanski pristup tomu nasuprot naglašava aktivno stanje duhovne supstancije (modus) u kojem su vanjski predmeti predočeni onako kako su dani. Za pojašnjenje te razlike potrebno je istražiti antičke teorije o kognitivnim stanjima, njihove fiziološke osnove i teoriju unutrašnjih osjetila od Aristotela do Kanta. Descartes uz to napušta aristotelovsko-skolastičku teoriju adekvacije i zastupa samo teoriju korespondencije, koja objedinjuje teoriju istine i teoriju spoznaje. Za razliku od Descartesa Locke i Malebranche reificiraju sadržaje intencionalnih radnji u obliku ideja kao osebujnih intencionalnih objekata. U toj fazi novovjekovne filozofije jedino Kant nastavlja Descartesovo razlikovanje vanjskih predmeta, intencionalnih radnji i predodžbi. No Kant čini korak dalje jer – za razliku od Descartesa koji ima minimalističku teoriju ideja – ima razrađenu teoriju kognitivnih stanja kojima tumači formiranje spoznajnoga predmeta.
Teme i teze koje treba obraditi: Aristotelov model spoznaje kao pasivno prihvaćanje formi.
Antičke teorije o kognitivnim stanjima i njihove fiziološke osnove. Teorija unutrašnjih osjetila (od Aristotela do Kanta). Teza hilemorfizma u Aristotelovoj epistemologiji.
Razlikovanje senzibilnih i inteligibilnih formi. Intencionalna egzistencija entiteta kojima se posreduju forme (species in medio). Esse obiectivum u skolastičkoj tradiciji. Ideje kao mentalni objekti sui generis (Locke i Malebranche). Ideje kao intencionalne radnje (Descartes). Istina kao conformité mišljenja i predmeta. Leibniz, Kant i stvar o sebi.
Pretpostavke Kantova pojma 'predodžba'. Kantova teorija kognitivnih stanja kao teorija moguće spoznaje. Teorije svijesti do Kanta. |
|
|
|
|
|
|
|
